三角関数の加法定理の4つの証明について



1. 加法定理
加法定理といえば6つの式があり、証明が面倒だなというイメージを持っているかもしれません。ですが、たった一つの式を証明すれば芋づる形式でほかの加法定理を導くことができます。
$$\large\sin \left( \alpha +\beta \right) =\sin \alpha \cos \beta +\cos \alpha \sin \beta $$
$$\large\sin \left( \alpha -\beta \right) =\sin \alpha \cos \beta -\cos \alpha \sin \beta $$
$$\large\cos \left( \alpha +\beta \right) =\cos \alpha \cos \beta -\sin \alpha \sin \beta $$
$$\large\cos \left( \alpha -\beta \right) =\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta $$
$$\large\tan \left( \alpha +\beta \right) =\dfrac{\tan \alpha +\tan \beta }{1-\tan \alpha \tan \beta }$$
$$\large\tan \left( \alpha -\beta \right) =\dfrac{\tan \alpha -\tan \beta }{1+\tan \alpha \tan \beta }$$
2. 加法定理の証明
2.1. アプローチ
$$\cos \left( \alpha -\beta -\dfrac{\pi }{2}\right) =\sin \left( \alpha -\beta \right) $$
$$\tan \left( \alpha -\beta \right) =\dfrac{\sin \left( \alpha -\beta \right) }{\cos \left( \alpha -\beta \right) }$$
$-\beta$を$\beta$することで、$\cos \left( \alpha -\beta \right)$が証明できれば、ほかの加法定理を証明することができる。


2.2. $\cos \left( \alpha -\beta \right)$の証明1:単位円と余弦定理
単位円と余弦定理を使う。余弦定理より、
$$AB^{2}=OA^{2}+OB^{2}-2OA\cdot OB\cos \left( \alpha -\beta \right) $$
$$\left( \cos \alpha -\cos \beta \right) ^{2}+\left( \sin \alpha -\sin \beta \right) ^{2}=1^{2}+1^{2}-2\cos \left( \alpha -\beta \right) $$
$$\Leftrightarrow 2-2\sin \alpha \sin \beta -2\cos \alpha \cos \beta =2-2\cos\left( \alpha -\beta \right) $$
$$\therefore\cos \left( \alpha -\beta \right) =\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta $$
2.3. $\cos \left( \alpha -\beta \right)$の証明2:単位円と内積
単位円とベクトルの内積を使う。ベクトルの内積より、
$$\overrightarrow{OA}\cdot \overrightarrow{OB}=\left| \overrightarrow{OA}\right| \left| \overrightarrow{OB}\right| \cos \left( \alpha -\beta \right)$$
$\overrightarrow{OA}=\begin{pmatrix} \cos \alpha \\ \sin \alpha \end{pmatrix}$, $\overrightarrow{OB}=\begin{pmatrix} \cos \beta \\ \sin \beta \end{pmatrix}$であるので、
$$\begin{pmatrix} \cos \alpha \\ \sin \alpha \end{pmatrix}\cdot \begin{pmatrix} \cos \beta \\ \sin \beta \end{pmatrix}=\left| \cos ^{2}\alpha +\sin ^{2}\alpha\right| \cdot \left| \cos ^{2}\beta +\sin ^{2}\beta \right| \cos \left( \alpha -\beta \right) $$
$$\therefore\cos \left( \alpha -\beta \right) =\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta $$
2.4. $\cos \left( \alpha -\beta \right)$の証明3:回転行列
単位円上の点C$(\cos(-\beta),\sin(-\beta))$を$\alpha$だけ行列の回転移動で考えると、
$$\begin{bmatrix} \cos \left( \alpha -\beta \right) \\ \sin \left( \alpha -\beta \right) \end{bmatrix}$$
$$=\begin{bmatrix} \cos \alpha & -\sin \alpha \\ \sin \alpha & \cos \alpha \end{bmatrix}\begin{bmatrix} \cos \left( -\beta \right) \\ \sin \left( -\beta \right) \end{bmatrix}$$
$$=\begin{bmatrix} \cos \alpha & -\sin \alpha \\ \sin \alpha & \cos \alpha \end{bmatrix}\begin{bmatrix} \cos \left(\beta \right) \\ -\sin \left( \beta \right) \end{bmatrix}$$
$$=\begin{bmatrix} \cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta \\ \sin \alpha \cos \beta -\cos \alpha \sin \beta \end{bmatrix}$$
2.5. $\cos \left( \alpha -\beta \right)$の証明4:複素数平面と単位円
複素数平面の単位円上の点A($z=\cos \alpha +i\sin \alpha $)を$-\beta$だけ回転移動したと考える。
$\cos \left( -\beta \right) +i\sin \left( -\beta \right) $をzにかけれた複素数をwとすると、
$$w=\left( \cos \alpha +i\sin \alpha \right) \left( \cos \beta -i\sin \beta \right) $$
$$=\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta +i\left( \sin \alpha \cos \beta -\cos \alpha \sin \beta \right) $$
また、$w=\cos \left( \alpha -\beta \right) +i\sin \left( \alpha -\beta \right) $より、
$$\sin \left( \alpha -\beta \right) =\sin \alpha \cos \beta -\cos \alpha \sin \beta $$
$$\cos \left( \alpha -\beta \right) =\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta $$
2.6. 残りの加法定理を導く
$\sin \left( \alpha -\beta \right)$を計算すると次のようになる。
$$\sin \left( \alpha -\beta \right)$$
$$=\cos\left( \alpha -\beta -\dfrac{\pi }{2}\right) $$
$$=\cos \left\{ \left( \alpha -\dfrac{\pi }{2}\right) -\beta \right\} $$
$$=\cos \left( \alpha -\dfrac{\pi }{2}\right) \cos \beta +\sin \left( \alpha -\dfrac{\pi }{2}\right) \sin \beta $$
$$=\sin \alpha \cos \beta +\cos \alpha \sin \beta $$
$\tan \left( \alpha -\beta \right) $を計算すると次のようになる。
$$\tan \left( \alpha -\beta \right) $$
$$=\dfrac{\sin \left( \alpha -\beta \right) }{\cos \left( \alpha -\beta \right) }$$
$$=\dfrac{\sin \alpha \cos \beta -\cos \alpha \sin \beta}{\cos \alpha \cos \beta +\sin \alpha \sin \beta}$$
$\cos \alpha \cos \beta\neq 0$で割ると、
$$=\dfrac{\tan \alpha -\tan \beta }{1+\tan \alpha \tan \beta }$$
そして$-\beta$を$\beta$とすれば、加法定理の和のほうが求めることができる。